تعارض شهادات در امور کیفری؛ مطالعه‌ای تطبیقی در فقه و حقوق ایران و برخی کشورهای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم ، ایران

2 دکترای فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری رشته حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران:

10.22091/dclic.2025.12905.1081

چکیده

اختلاف میان شهادات به عنوان قسمی از تعارضات درونی میان ادله اثبات دعوا به شمار می‌رود که صدور رأی را برای محاکم به‌ویژه در امور کیفری با دشواری روبرو می‌سازد. بحث از تعارض شهادات در خصوص دعاوی کیفری، برخلاف دعاوی حقوقی، کمتر در آثار فقهی و حقوقی دیده می‌شود و از این‌رو بررسی آن در فقه و حقوق کشورهای اسلامی از اهمیت برخوردار است. در این راستا پژوهش پیش‌رو با شیوه توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی به بررسی حکم تعارض شهادات در امور کیفری در فقه امامیه و اهل سنت و حقوق ایران و دیگر کشورهای اسلامی پرداخته است. مطابق یافته‌های پژوهش، دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنت با وجود اختلاف در برخی جزئیات، در کلیات نزدیک به یکدیگر است و بر این اساس ابتدا راهکار جمع و سپس تساقط پذیرفته شده است. راهکار ترجیح که در تعارض بیّنات در فقه شیعه و سنّی مطرح است، در امور کیفری مورد توجه واقع نشده است. در حقوق ایران و کشورهای اسلامی نیز عمدتا دو راهکار یادشده در موارد اختلاف و تعارض شهادات برگزیده شده است؛ در این میان برخی همچون یمن به متابعت از فقه با پرداختن به تفاصیل اقدام به قانون‌گذاری کرده‌اند و برخی همچون لیبی بدون قانون‌گذاری مشخص، راهکار را در پیروی از نظر مشهور از آسان‌ترین مذاهب عنوان نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Conflict of Testimony in Criminal Law, A comparative study in jurisprudence and the laws of Islamic countries

نویسندگان [English]

  • Morteza Fathi 1
  • Ali Dadkhah 2
  • ensieh salimi 3
1 assistant in criminal law and criminology. faculty of law.Qom university. Qom. Iran.
2 PH. D in jurisprudence and Islamic law. Tehran University. Tehran.
3 . Ph.D. student in criminal law and criminology. faculty of law. Qom university. Qom. Iran
چکیده [English]

Conflict of testimony are one type of conflict in the evidence that makes it difficult for judges to reach a verdict in criminal cases. It is important to examine the conflict between testimonies in the law and jurisprudence of Islamic countries. This research with a descriptive-analytical method and with a comparative approach, examines the ruling on conflicting testimonies in criminal law of Iran and Imamiyyah, and the laws of Muslim countries and Sunni jurisprudence. According to the research findings, the views of Imamiyyah and Sunni jurists are similar, despite minor differences. Firstly, they have accepted the solution of accumulation and then the solution of depletion but the preferred solution has not been considered. These two aforementioned solutions have also been accepted in the laws of Iran and Islamic countries. However, some legal systems, following jurisprudence, have legislated in detail the conflict between testimonies and others, without specific legislation, have stated that the correct approach is to follow the easiest religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Testimony
  • bayyeneh
  • Conflict
  • Iranian law
  • Imamiyyah jurisprudence
  • Sunni jurisprudence
  • laws of Muslim countries