قلمرو عنصر مادی کلاهبرداری در ایران، مصر، اردن، لبنان، و الجزایر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتر در فقه و مبانی حقوق اسلامی از دانشکده الهیات دانشکدگان فارابیِ دانشگاه تهران، ایران، قم

10.22091/dclic.2024.11312.1027

چکیده

جرم کلاهبرداری به‌عنوان یکی از جرائم مهم علیه اموال و مالکیت، همواره چالشی برای نظام‌های حقوقی بوده است. پیچیدگی و تنوع روش‌های متقلبانه در این جرم، لزوم شناخت دقیق ارکان آن، به‌ویژه رکن مادی را دوچندان می‌کند. این پژوهش با هدف تحلیل قلمروی رکن مادی جرم کلاهبرداری در حقوق ایران، مصر، اردن، لبنان و الجزایر به بررسی عناصر تشکیل‌دهندهٔ این رکن و مقایسهٔ آن‌ها در این نظام‌های حقوقی می‌پردازد و مسئله اصلی آن، تحلیل دقیق رکن مادی جرم کلاهبرداری است. جستار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته و از ابزار کتابخانه‌ای استفاده کرده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد در تمامی این نظام‌های حقوقی، توسل به وسایل متقلبانه، فریب قربانی و تحصیل مال نامشروع به‌عنوان عناصر اصلی رکن مادی جرم کلاهبرداری شناخته می‌شوند. پیشنهاد می‌شود در حقوق ایران، تعریف «تسلیم مال» بازنگری شده و شامل انتقال حقوق و منافع مالی نیز بشود و همچنین معیار مشخصی برای فریب با در نظر گرفتن معیارهای شخصی و نوعی اتخاذ گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Scope of the Actus reus of Fraud in Iran, Egypt, Jordan, Lebanon and Algeria

نویسنده [English]

  • Ahmad Saberi Majd
PhD in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, , College of Farabi, University of Tehran, Iran, Qom
چکیده [English]

The offence of fraud, as one of the significant offences against property and ownership, has been a challenge to legal systems. The complexity and diversity of fraudulent methods in this offence double the necessity of a precise understanding of its elements, particularly the actus reus. This research, with the aim to analyze the scope of the actus reus of fraud in the laws of Iran, Egypt, Jordan, Lebanon and Algeria, it examines the constituent components of this element and compares them across these legal systems and the main issue is the precise analysis of the actus reus of the offence of fraud. The present study has conducted by using a descriptive-analytical method and used library tools. The findings of this research indicate that in all these legal systems, resorting to fraudulent means, deceiving the victim and obtaining illegal property are recognized as the main components of the actus reus of the offence of fraud. It is suggested that in Iranian law, the definition of "delivery of property" be revised to include the transfer of rights and financial benefits, and also considering both subjective and onjective criteria, a specific criterion for deception be adopted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • offence of fraud
  • actus reus
  • the law islamic countries
  • fraudulent methods
  • criminal result
  • delivery of property
أبو الروس، احمد بسیونی، (1986). جرائم النصب. الإسکندریة: دار المطبوعات الجامعیة.
أبو خطوة، احمد شوقی عمر، (1994). شرح قانون العقوبات القسم الخاص. القاهرة: دار النهضة العربیة.
احمد، عبد الرحیم توفیق، (2005). الجرائم آلتی تقع علی الأموال. عمان: دار وائل للنشر.
اعتمادی، امیر، (1401). جرایم مالی، جلد اول: کلاهبرداری و خیانت‌درامانت. تهران: میزان.
بارة، محمد رمضان، (1993). قانون العقوبات اللیبی القسم الخاص جرائم الاعتداء علی الأموال. 2 مـج. ط. 2 مصـراتة: الدار الجماهیریة للنشر والتوزیع والإعلان.
بارة، محمد رمضان، (1997). شرح القانون الجنائی اللیبی الأحکام العامة. طرابلس: المرکز القـومی للبحـوث والدراسـات العلمیة.
بکر، عبد المهیمن، (1977). القسم الخاص فی قانون العقوبات. القاهرة: دار النهضة العربیة.
الجبور، محمد، (1997). الجرائم الواقعة علی الأموال فی القانون العقوبات الأردنی. عمان: ب ن.
جعفر، علی محمد، (2006). قانون العقوبات القسم الخاص. بیروت: المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشـر والتوزیـع.
حبیب زاده، محمد جعفر، (1374). کلاهبرداری در حقوق ایران. تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
حسنی، محمود نجیب، (1972). جرائم الاعتداء علی الأموال فی قانون العقوبات اللبنـانی. بیـروت: دار النهضـة العربیـة.
حسنی، محمود نجیب، (1984). جرائم الاعتداء علی الأموال فی قانون العقوبات اللبنـانی. بیـروت: دار النهضـة العربیـة.
سالاری، مهدی، (1386). کلاهبرداری و ارکان مشکله آن. تهران: نشر میزان.
سرور، احمد فتحی، (1985). الوسیط فی قانون العقوبات (القسم الخاص). ط. 2 القاهرة: مطبعة جامعـة القـاهرة
سرور، طارق، (2003). قانون العقوبات القسم الخاص. القاهرة: دار النهضة العربیة.
السعید، کامل، (1993). شرح قانون العقوبات الأردنی الجرائم الواقعة علی الأموال. عمان: مکتبة دار الثقافة للنشر والتوزیـع.
السنهوری، عبد الرزاق احمد، (1998). الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید. بیروت. منشورات الحلبی الحقوقیه.
الشواربی، عبد الحمید، (1990). جریمة النصب فی ضوء القضاء والفقه. الإسکندریة: مؤسسة شباب الجامعة للطباعة والنشر.
الصیفی، عبد الفتاح مصطفی، (1972). قانون العقوبات اللبنانی جرائم الاعتداء علی امن الدولة وعلی الأموال. بم.
عبد الستار، فوزیة، (1982). القسم الخاص فی قانون العقوبات. بیروت: دار النهضة العربیة.
عبد الستار، فوزیة، (بی‌تا). شرح قانون العقوبات القسم الخاص.
عبید، رؤوف، (1960). جرائم الاعتداء علی الأشخاص والأموال فی القانون المصری. ط. 4 القاهرة: مطبعة نهضة مصـر.
عثمان، آمال عبد الرحیم، (1974). شرح قانون العقوبات (القسم الخاص). مصر: دار النهضة العربیة.
العمروسی، أنور، (1999). الملکیة وأسباب کسب‌ها. بم. دار محمود للنشر والتوزیع.
قانون الجزاء العمانی، (1974).  رقم 7.
قانون العقوبات الأردنی، (1960).  رقم 16.
قانون العقوبات الجزائری، (1966).  رقم 156 - 66.
قانون العقوبات السوری، (1949). رقم 148.
قانون العقوبات العراقی رقم، (1969). رقم 111.
قانون العقوبات اللبنانی، (1943). بی‌جا.
قانون العقوبات اللیبی.
قانون العقوبات المصری، (1937).  رقم 58.
قانون مجازات اسلامی ایران، (۱۳۷۵).  کتاب پنجم – تعزیرات مصوب.
القهوجی، علی عبد القادر، (1982). قانون العقوبات اللبنانی القسم الخاص.
القهوجی، علی عبد القادر؛ الشاذلی، فتوح عبد االله، (2003). شرح قانون العقوبات القسم الخاص.
الکرد، سالم احمد، (2000). محاضرات فی قانون العقوبات القسم الخاص. غرة: جامعة الأزهر.
گلدوزیان، ایرج، (1386). حقوق جزا اختصاصی، جرائم علیه تمامیت جسمانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
المرصفاوی، حسن صادق، (1978). قانون العقوبات الخاص. الإسکندریة. منشأة المعارف.
مصطفی، محمود محمود، (1975). شرح قانون العقوبات (القسم الخاص). ط. 7 بم. مطبعة جامعة القـاهرة.
المعانی، عادل عبد إبراهیم، (بی‌تا). جرائم الاعتداء علی الأموال فی قانون العقوبات.
میر محمد صادقی، حسین، (1385). حقوق کیفری اختصاصی، جرائم علیه اموال و مالکیت (چاب چهاردهم). تهران: نشرمیزان.
نجم، محمد صبحی، (1996). قانون العقوبات النظریة العامة للجریمة. عمان: مکتبة دار الثقافة للنشر والتوزیع.
نقض فرنسی، (1955/10/22). مجلة العلوم الجنائیة.
نقض مصری، (1955/11/19). مجموعة القواعد القانونیة.
نمور، محمد سعید، (2007). شرح قانون العقوبات القسم الخاص. عمان: دار الثقافـة للنشـر والتوزیـع.
وزیر، عبد العظیم مرسی، (1993). شرح قانون العقوبات. دار النهضة العربیه.