قذف در حقوق کیفری ایران و افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد، ایران، تهران

10.22091/dclic.2024.10851.1014

چکیده

در حقوق کیفری ایران و افغانستان، قذف به‌عنوان یکی از مصادیق جرم افترا، به‌جهت دارا بودنِ صبغة شرعی، هرچند دارای تشابهاتی می‌باشند؛ لکن وجود پاره‌ای از تفاوت‌ها، مقایسة آن‌ها با یکدیگر را جالب می‌نماید. این تفاوت‌ها، نه‌تنها در عناصر متشکلة قذف، بلکه در نحوة کیفرگذاریِ آن نیز مشهود است. از مهمترینِ آن‌ها اینکه، قذف در حقوق ایران انتسابِ ناروای «زنا یا لواط» به دیگری بوده؛ حال‌آنکه در حقوق افغانستان، آنچه که نسبت‌داده می‌شود، می‌بایست «زنا یا نفی‌نسب» باشد. در حقوق ایران، نه تنها قاذف، بلکه مقذوف هم واجد شرایط متعددی نظیر عاقل، بالغ، مسلمان و معین بودن است؛ در‌صورتی-که در حقوق افغانستان، شرایط مرتبط با مجرم و جرم‌دیده، اندک و ناچیز است. در مقام کیفرگذاری نیز، تفاوت‌ها آشکار است؛ برای مثال، در حقوق ایران، علاوه بر مجازات اصلی، مجازات‌های تکمیلی و تبعی نیز بر قاذف قابل اِعمال است؛ در-حالی‌که در حقوق افغانستان، آنچه که بر قاذف تحمیل می‌شود، صرفاً مجازات اصلی می‌باشد. به‌همین علت، نوشتارحاضر با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی درصدد برآمده است که جایگاه جرم قذف در حقوق کیفری ایران و افغانستان را تحلیل و با نگاهی تطبیقی، به تشابهات و تفاوت‌های آن‌ها بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

False accusation of unlawful intercourse (Ghazf) in the Iranian and Afghan Criminal Law

نویسنده [English]

  • Masoud Mostafapoor
Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities, Shahid University, Iran, Tehran
چکیده [English]

In the Iranian and Afghan criminal law, Ghazf as one of the examples of the crime of slander, because of having a religious color, although they have similarities; but, the existence of some differences makes their comparison with each other interesting. These differences are evident not only in the constituent elements of Ghazf, but also in penalization. One of the most important of these differences is that Ghazf in Iranian law is the wrongful attribution of "adultery or buggery" to another, while, in Afghan law, what is attributed should be "adultery or negation of lineage". In Iranian law, not only Ghazf, but also Maghzoof are eligible for many conditions, such as being sane, mature, Muslim, and certain, but in Afghan law, the conditions related to the offender and the victim are few and insignificant. In terms of penalization, the differences are obvious; For example, in Iranian law, in addition to the main punishment, supplementary and consequential punishments can also be applied to the Ghazef, while in Afghan law, what is imposed on Ghazef is only the main punishment. For this reason, this article, relying on the descriptive-analytical method, has tried to analyze the position of the crime of Ghazf in the Iranian and Afghan criminal law and to address their similarities and differences from a comparative point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghazf
  • adultery
  • buggery
  • negation of lineage
  • Iranian Criminal Law
  • Afghan Penal Code
احمدزاده، رسول، (1402)، جرائم علیه شخصیت معنوی، چاپ اول، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
اردبیلی، محمدعلی، (1399)، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ شصت‌ودوم، تهران، انتشارات میزان.
اعتمادی، امیر، (1399)، حقوق کیفری اختصاصی، جرائم مالی، جلد اول: کلاهبرداری  و خیانت در امانت، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
آقایی‌نیا، حسین، (1392)، جرائم علیه اشخاص (شخصیت معنوی)، چاپ ششم، تهران، انتشارات میزان.
توجهی، عبدالعلی، (1394)، آسیب‌شناسی قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، چاپ اول، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
سیاح، احمد، (1398)، فرهنگ بزرگ جامع نوین (عربی- فارسی مصور)، جلد 3 و 4، چاپ نهم، تهران، انتشارات اسلام.
شکری، رضا، (1396)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، چاپ سوم، تهران، نشر مهاجر.
شمس ناتری، محمدابراهیم و همکاران، (1392)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، جلد اول، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
شهید اول (ابی‌عبدالله شمس‌الدین محمد بن جمال‌الدین مکی العاملی)، (1390)، اللمعه الدمشقیه، ترجمه علی شیروانی، جلد دوم، چاپ چهلم، قم، انتشارات دارالفکر.
شهید ثانی (زین‌الدین الجبعی العاملی)، (1383)، ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه، ترجمة دکتر اسدالله لطفی، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
عابدی، احمدرضا، (1400)، نگرشی کاربردی بر حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
کود جزا افغانستان مصوب 1395
گلدوزیان، ایرج، (1400)، محشای قانون مجازات اسلامی، چاپ دهم، تهران، انتشارات مجد.
محبی، جلیل و ریاضت، زینب، (1397)، شرح قانون مجازات اسلامی (1392)، جلد 1 و 2، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
منصورآبادی، عباس، (1400)، حقوق جزای عمومی (1)، جلد نخست، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.
موسوی الخوئی، سید ابوالقاسم، (1428 ه.ق)، مبانی تکمله المنهاج، جلد چهل‌ویکم، چاپ سوم، قم، موسسه اجیاء آثار الامام الخوئی.
میرمحمد صادقی، حسین، (1392)، الف، جرائم علیه اشخاص، چاپ سی‌وششم، تهران، انتشارات میزان.
میرمحمد صادقی، حسین، (1392)، ب، جرائم علیه اموال و مالکیت، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات میزان.
نجفی، محمدحسن، (1385)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد چهل‌ویکم، چاپ پنجم، تهران، دارلکتب الاسلامیه.
الهام، غلامحسین؛ برهانی، محسن، (1400)، درآمدی بر حقوق جزای عمومی، جلد اول، چاپ ششم، تهران، انتشارات میزان.