نقدی بر سیاست کیفری ارفاقی ایران و عمان در قبال کودکان و نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران، مشهد

10.22091/dclic.2024.11088.1018

چکیده

سیاست کیفری در قبال جرایم اطفال و نوجوانان در ایران و عمان سیاستی ارفاقی و تخفیفی است. با وجود این تفاوت های زیادی از جهت نوع و میزان و کیفیت واکنش علیه جرایم اطفال در حقوق ایران و عمان وجود دارد. در ایران واکنش علیه جرایم اطفال و نوجوانان مبتنی بر متغیر «نوع جرم» (مستوجب حد، قصاص و دیه یا مستوجب تعزیر بودن جرم) و در تعزیرات مبتنی بر «رده سنی مرتکب جرم» (9 تا 12، 12 تا 15 و 15 تا 18 سال) است ولی در عمان، واکنش علیه اطفال و نوجوانان به دو دسته نظارتی و اصلاحی تقسیم شده و واکنش های نظارتی ناظر به بزهکاران در رده سنی 9 تا 16 و نیز اطفال در معرض خطر است و واکنش اصلاحی ناظر به بزهکاران 16 تا 18 سال است. پرسش اینکه کدامیک از دو قانون ایران و عمان در برخورد با اطفال و نوجوانان کارآمدتر است؟ در این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای شامل قوانین، کتاب ها، مقالات و آراء قضایی، «جلوه های سیاست کیفری ارفاقی» و «چالش های سیاست کیفری ارفاقی» بررسی شده و با نقد رویکردهای تقنینی ایران و عمان در قبال اطفال و نوجوانان، این فرضیه تقویت شده که قانونگذار ایران در ایجاد توازن در دو قلمرو خردسال- بزهکار و خردسال- بزه دیده موفق نبوده و قانونگذار عمان در پیش بینی راهکارهای متناسب و عادلانه برای برخورد با این دسته از بزهکاران ناکام بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critique of Iran and Oman's Lenient Penal Policy towards Children and Adolescents

نویسنده [English]

  • Ali Morad Heydari
Associated Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, Mashhad
چکیده [English]

Penal policy towards children and adolescents in Iran and Oman is a lenient and mitigated policy. However, there are many differences in terms of the type, amount and quality of the reaction against juveniles’ offences in Iranian and Omani law. In Iran, the reaction against children and adolescents’ offences is based on the "type of offence" component (requiring Had, retribution and blood money or whether the offence is subject to Ta'zir) and in Ta'zirat is based on the "age category of the perpetrator" (9 to 12, 12 to 15, and 15 to 18 years), but, in Oman, the reaction against children and adolescents is divided into two categories: supervisory and correctional, and the supervisory reactions are for offenders in the age group of 9 to 16, as well as children at risk, and the correctional reaction is for offenders 16 to 18 years old. The question is which of the two laws of Iran and Oman is more effective in dealing with children and adolescents? In this article, using a descriptive-analytical method and library sources, including laws, books, articles and judicial opinions, "the reflections of lenient penal policy" and "the challenges of lenient penal policy" are examined, and by criticizing the legislative approaches of Iran and Oman regarding children and adolescents, the hypothesis has been strengthened that the Iranian legislator has not succeeded in creating a balance in the two realms of minors-delinquent and minors-victim, and Omani legislator have failed to provide appropriate and fair solutions to deal with this category of delinquents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reaction against crime
  • children and adolescents
  • Islamic Penal Code of Iran
  • Juveniles Accountability Act of Oman
اردبیلی، محمدعلی (1402)، حقوق جزای عمومی (جلد سوم)، چاپ بیست و هشتم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
حق پناهان، عباس (1393)، جرم‌شناسی بزهکاری اطفال و نوجوانان، تهران: انتشارات مجد.
حیدری، علی مراد (1402)، حقوق جزای عمومی؛ بررسی فقهی - حقوقی واکنش علیه جرم، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
خالقی، علی (1401)، آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، چاپ ۴۶، تهران: شهر دانش.
رستمی، هادی؛ موسوی، سید پوریا (1399)، «مصالح عالیۀ کودکان و نوجوانان بزهکار در حقوق کیفری ایران؛ با تأکید بر پاسخ‌های تعزیرمدار»، مجله حقوقی دادگستری، دورهٔ ۸۴، شمارهٔ ۱۱۲، زمستان ۱۳۹۹.
شیری، عباس (1401)، «سیاست‌گذاری جنایی افتراقی درباره اطفال و نوجوانان»، فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی، دوره 8، شماره 3، 1401.
صبوری پور، مهدی؛ موسوی، سید پوریا (1402)، حقوق کیفری عمومی اطفال و نوجوانان، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
فلاح خاریکی، امین؛ حاجی تبار فیروزجایی، حسن (1399)، «واکاوی حکم تعدد جرائم اطفال و نوجوانان در حقوق کیفری ایران»، آموزه‌های حقوق کیفری، دوره 17، شماره 20.
مصطفی پور، مسعود (1403). جرم‌شناسی حقوق کیفری اطفال و نوجوانان، چاپ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
میر محمدصادقی، حسین (1402)، حقوق جزای عمومی ۳ (واکنش اجتماعی در برابر جرم، مجازات و اقدام تأمینی تربیتی)، چاپ دوم، تهران: نشر دادگستر.
نادری، سعید (1400)، «دادرسی افتراقی اطفال و نوجوانان؛ با نگاهی به اسناد بین‌المللی حقوق کودک»، فصلنامه فقه جزای تطبیقی، دوره 1، شماره 1، فروردین 1400.
الیزیدی، بدر خمیس سعید (2018)، «تدبیر تسلیم الحدث فی القانون العمانی: واقعاً و مأمولاً»، مجله الشریعه و القانون بمالیزیا، المجلد 8، رقم 2.
Reference
Abdulsatar, Fawziah (1999). Al-Mua’amalh Al-Jinaeeah Li Al-Tifal. Cairo: Dar Al-Nahdah Al Arabiah.
Ateeah, Hamdi Rajab (2010). Al-Masulia’h Al-Jinaeeah Li Al-Tifal fi Tashria’t Al-Dual Al-Arabiah. Cairo: University of Munufiah Press.
Al-Awji, Moustafa (2015). Al-hadath Al-Munharif Au Al-Mua’rad Bikhater Al-Enhiraf fi Al-Tashria’t Al-Arabiah. Beirut: Manshorat Al-Halabi Al-hukukiah.
Ilias, Yousif (2014). Kawaneen Al-Ahdath fi Dual Majlis Al-Ta’win. Al-Manamah: Al-Majlis AlTanfithi Limajlis Wzara’ Al-A’amal.