قلمرو حقوق کیفری ایران در قبال بزهکاری تروریستی معاصر؛ با رویکردی به آموزه‌های کیفری اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اراک، ایران، اراک

چکیده

بزهکاری تروریستی فارغ از معنا و گفتمانی که دارد، مفهومی متضمن خشونت، افراطی‌گری، هراس و وحشت عمومی است که استفاده از آن حتی در ذهن نیز نوعی واکنش روانی مبتنی بر انزجار را به دنبال دارد. ازاین‌رو، در راستای جهانی شدن مدیریت مبارزه با بزهکاری تروریستی، جامعه بین‌المللی که در نیمه دوم قرن بیستم با پدیده تروریسم مواجه شده بود، با تصویب کنوانسیون‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، در قبال انواع خاص بزهکاری تروریستی و تعهد دولت‌ها، واکنش نشان داد. البته به‌رغم عضویت و الحاق دولت‌ها به کنوانسیون‌های مصوب، در رویارویی با بزهکاری تروریستی، متناسب با ساختار حاکمیتی، سیاسی، اجتماعی و حتی حقوقی خود مبادرت به واکنش در قبال آن شدند. ازاین‌رو، می‌توان اظهار داشت که ظرفیت قلمرو نظام حقوق کیفری ایران به نحوی بود که قانون‌گذار طی سال‌ها علی‌رغم تأسیس عناوینی نظیر محاربه، افساد فی‌الارض و حتی بغی وفق آموزه‌های اسلامی، امکان رفع شکاف‌های قانونی را در فرآیند رویارویی با آن به دست نیاورد. این در حالی است که ضرورت بازنگری مقرره‌های قانونی و اتخاذ سیاستی نوین درزمینهٔ جرم‌انگاری بزهکاری تروریستی معاصر با توجه به معیارهای پیچیده و مؤلفه‌های متنوع آن بیش‌ازپیش آشکار می‌سازد. البته سازوکارهای گوناگونی در قبال بزهکاری تروریستی طی ادوار گذشته مصوب شده است که به دلیل توسعه و افزایش کاربرد ابزارها و تنوع آن‌ها، نحوه ارتکاب نیز دچار تحول قابل‌ملاحظه‌ای شده است که روزآمدی و کاربرد مقررات را محو می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Scope of Iranian Criminal Law Regarding Contemporary Terrorism Offending; With an Approach to the Criminal Teachings of Islam

نویسنده [English]

  • Peyman Namamian
Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Administrative Sciences and Economics, Arak University, Iran, Arak
چکیده [English]

Regardless of its meaning and discourse, terrorism offending is a concept that involves violence, extremism, fear and general panic, the use of which even in the mind leads to a kind of psychological reaction based on disgust. Therefore, in line with the globalization of the management of the fight against terrorism offending, the international community, which had faced the phenomenon of terrorism in the second half of the 20th century, reacted by approving international and regional conventions for specific types of terrorism offending and the commitment of governments. Of course, despite the membership and accession of the governments to the approved conventions, in the face of terrorism offending, they started reacting to it according to their governance, political, social and even legal structure. Therefore, it can be stated that the capacity of Iranian criminal law’s scope was such that the legislator over the years, despite the establishment of titles such as Moharebeh, corruption on earth, and even rebellion according to Islamic teachings, did not get the possibility to resolve the legal gaps in the process of confronting it. At the same time, the necessity of revising the legal regulations and adopting a new policy in the field of criminalizing contemporary terrorism offending, due to its complex criteria and diverse components, is becoming more apparent. Of course, various mechanisms against terrorism offending have been approved in the past periods, and due to the development and increasing use of tools and their variety, the way of committing has also undergone a significant transformation, which erases the modernity and application of regulations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moharebeh
  • Corruption on Earth
  • Rebellion
  • Terrorism Offending
  • Iranian Criminal Law
  • Islamic Criminal Teachings
امینی‌زارع، امین، ابومحمد عسگرخانی و مریم مرادی؛ (1400). «مطالعه تطبیقی قوانین و مقررات مقابله با تروریسم از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره 3.
ایمانی، همت، فرشید دیلمقانی و حدیث روشنی؛ (۱۳۹۷). «رهیافت چندجانبه‌گرایی؛ رویکردی کارآمد برای مبارزه با تروریسم در جهان اسلام (با تأکید بر همکاری ایران، ترکیه، مصر و عربستان)»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره ۲.
رضایی، نیما و رامین محمودی؛ (۱۴۰۲). «نقش دیپلماسی در مقابله با تروریسم معاصر علیه جمهوری اسلامی ایران»، روابط خارجی، شماره 4.
فتح‌پور، فاطمه؛ (1399). بایسته‌های مقابله با تروریسم در پرتو دکترین امنیت انسانی، تهران: میزان، چاپ اول.
فتحی، حجت‌الله؛ (1396). شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 (حدود)، زیر نظر سیدمحمود هاشمی شاهرودی، قم: مؤسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (ع)، چاپ دوم.
قریبی، حسین، سالار نامداروندایی؛ (1399). «شورای امنیت سازمان ملل متحد و شکل‌گیری رژیم مقابله با تروریسم»، مطالعات راهبردی، شماره 3.
شاهیده، فرهاد؛ (1401). «حقوق کیفری خطرمداری در قلمرو بزهکاری تروریستی»، آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 24.
صابر، محمود و ولی‌الله صادقی؛ (1392). «آموزه‌شناسی مسئله صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی در رسیدگی به تروریسم»، تعالی حقوق، شماره 4.
نظری، علی‌اشرف؛ (1393). «ترومای خشونت و افراط‌گرایی سیاسی: ضرورت بازشناسی انتقادی»؛ مجموعه مقالات اولین کنفرانس جهان علیه افراطی‌گری و خشونت، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، چاپ اول.
نوذری‌فردوسیه، محمد و محمد ذهیبات؛ (1400). «بازپژوهشی تروریسم از دیدگاه حقوق اسلامی و اسناد بین‌المللی با تأکید بر نهضت‌های رهایی‌بخش»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره 1.
هاشمی، سید حسین؛ (1390). تروریسم از منظر حقوق اسلام و اسناد بین‌المللی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
 
References
Alizade, Vera (2020), “Criminalization of International Terrorism in International Law”, IX International Scientific and Practical Internet Conference: Modern Challenges and Topical Problems of Science, Education and Production: Intersectoral Disputes, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3763673
Baumer-Schuppli, Fabian (2020), “The Proliferation of Definitions of Terrorism in International Law; A Story of Failed Symbolism and Premature Universal Jurisdiction”, The Global Crime, Justice and Security Journal, Vol. 1.
Cassese, Antonio (1989), Terrorism, Politics and Law, Cambridge University.
Ghali Hamzah, Asaad (2024), “The Terrorism and International Public Law”, International Journal of Religion, Vol. 5, No. 10.
John-Hopkins, Michael (2017), Extrapolation of Criminal Law Modes of Liability to Target Analysis under International Humanitarian Law: Developing the Framework for Understanding Direct Participation in Hostilities and Membership in Organized Armed Groups in Non-International Armed Conflict Get Access Arrow, Journal of Conflict and Security Law, Volume 22, Issue 2, Summer.
Merari, Ariel (1999) “Terrorism as a Strategy of Struggle: Past and Future”, The Future of Terrorism, Vol. 11, Issue. 4.
Mullins, Sam & James K. Wither (2016), “Terrorism and Organized Crime”, The Quarterly Journal, Vol. 15, No.2.
Monaghan, Rachel (2004), “An Imperfect Peace’: Paramilitary ‘Punishments’ in Northern Ireland,” Terrorism and Political Violence, Vol. 16, No. 3.
Murphy, Cian C (2019), “Terrorism and Transnational Law: Rules of Law Under Conditions of Globalization”, Law Research Paper Series, University of Bristol Law School, bristol.ac.uk/law/research/legal-research –papers.
Mullins, Sam(2016), Home-Grown’ Jihad: Understanding Islamist Terrorism in the US and UK, London: Imperial College Press.
Paletz, David L. and Alex P. Schmid (1992), Terrorism and the Media, Sage Publications.
Levi, Michael (2022), “The Organized Crime-Terrorism Nexus and its Funding”, in: Letizia Paoli, Cyrille Fijnaut and Jan Wouters, The Nexus Between Organized Crime and Terrorism: Types and Responses, Edward Elgar Publishing Limited.
Weißer, Bettina(2016), “Transnational Organized Crime and Terrorism”, in: International Law and Transnational Organized Crime, Edited By: Pierre Hauck, Sven Peterke, Oxford Public International Law (OPIL).
Schmid, Alex P (2023), Defining Terrorism, International Centre for Counter-Terrorism (ICCT).
Shelley, Louise I. and John T. Picarelli (2002), “Methods Not Motives: Implications of the Convergence of International Organized Crime and Terrorism,” Police Practice and Research: An International Journal, Vol. 3, No. 4.
Saul, Ben (2008), “Reasons for Defining and Criminalizing Terrorism in International Law”, Anuario Mexicano de Derecho Internacional, Vol. 1, No. 6.
Saul, Ben (2020), Research Handbook on International Law and Terrorism, Published Elgar Online.
Rey, Alain (1998), “Terreur”, Dictionnaire Historique De La Langue Française, Le Robert, https://www.lerobert.com/dictionnaire-historique-de-la-langue-francaise-dix-siecles-de-voyage-dans-la-langue.html
Trapp, Kimberley N (2023), “The ICJ and International Terrorism” in: Max Planck Yearbook of United Nations Law Online, Brill Publication.