حمایت از شاهد در نظام کیفری ایران و کویت؛ با نگاهی به حقوق موضوعه کشورهای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، ایران، گرگان

2 استادیار گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، ایران، گرگان

چکیده

حمایت از شاهد در قوانین کیفری یکی از موضوعات مهمی است که به سیاست جنایی مربوط می‌شود. با توجه به اینکه برخی از جرائم سنگین بوده و آثار ناگواری بر اجتماع و اشخاص به دنبال دارند و کشف حقیقت جهت نیل به عدالت، مستلزم همکاری افرادی از قبیل شاهد و مطلع می‌باشند و اینکه برخی از جرائم واجد جنبه فرامرزی بوده و مرتکبان آنها در راستای عدم کشف و محکومیت، هزینه‌های هنگفتی را صرف می‌نمایند تا ادله اثباتی محو شوند. لذا، شاهد و مطلع به‌عنوان یکی از ادله اثباتی دعاوی کیفری حائز اهمیت بوده که گاه مورد تعرض مرتکبین و مرتبطین این پرونده‌ها قرار می‌گیرند که نیازمند اتخاذ سیاست تقنینی درخور و بایسته است. این پژوهش کاربردی است و با شیوه توصیفی-تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای به مطالعه تطبیقی رویکرد حقوق کیفری کویت و ایران در حمایت از شاهد پرداخته است. در این نوشتار ضمن بررسی ابعاد رویکرد مقنن کویتی، برخی از قوانین کیفری کشورهای اسلامی نیز مطالعه شد که بدین نتیجه دست یافتیم که رویکرد تقنینی قانون‌گذار کیفری کویت و ایران در قبال پدیده مجرمانه ارعاب و تهدید شاهد، حمایت‌محور بوده و قوانین ماهوی و شکلی وضع‌شده حاکی از حمایت از شاهد و بستگان و وابستگان وی در کلیه مراحل دادرسی ازجمله پیش و حین و پس از دادرسی کیفری است که در قالب قوانین و مقررات ماهوی و شکلی به مرحله قانون‌گذاری و اجرا درآمده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

witness support in the criminal system of Iran and Kuwait; Looking at the subject law of Islamic countries

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javanbakht 1
  • mohaddeseh Sadeghian Lamraski 2
1 PhD Student, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities of Islamic Azad University, Gorgan Branch, Iran, Gorgan
2 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities of Islamic Azad University, Gorgan Branch, Iran, Gorgan
چکیده [English]

Witness support in the criminal laws is one of the important issues related to criminal policy. Considering the fact that some crimes are serious and have unfortunate effects on society and individuals, and discovering the truth in order to achieve justice requires the cooperation of people such as witness and informant, and that some crimes have cross-border aspects and in order not to be discovered and convicted, their perpetrators spend huge costs to erase the proofs, so witness and informant are important as one of the proofs of criminal lawsuits, which are sometimes attacked by the perpetrators and the related parties of these cases and it requires the adoption of an appropriate and necessary legislative policy. This research is practical and with the descriptive-analytical method and the tool of library information collection, it has studied the approach of the criminal law of Kuwait and Iran in the protection of the witness. In this article, while examining the dimensions of the Kuwaiti legislator's approach, some criminal laws of Islamic countries were also studied, and we came to the conclusion that the legislative approach of the Kuwaiti and Iranian criminal legislators to the criminal phenomenon of witness intimidation and threat is protection-oriented, and substantive and procedural laws enacted means supporting the witness and his relatives and dependents in all stages of the proceedings, including before, during and after the criminal proceedings, which have been enacted and implemented in the form of substantive and procedural laws and regulations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • witness
  • criminal justice
  • substantive support
  • formal support
  • Islamic countries
فارسی و عربی
أحمد خالد علی أبو البوعینین، (2022). «حمایه الشهود فی القضایا الجنائیه فی ظل القانون القطری والاتفاقیات الدولیه»، رساله ماجستیر فی القانون العام، جامعه قطر، کلیه القانون.
أحمد یوسف السولیه، (20۰۷). الحمایه الجنائیه والأمنیه للشاهد الإسکندریه، دارالفکر الجامعی للنشر، العدد ۱۹.
إیاد هارون الدوری، (2020). الآلیات الجنائیه المستحدثه لمکافحه جرائم الفساد: دراسه مقارنه عمان، دار الأیام للنشر و التوزیع، الطبعه الأولی.
إیمان علی سالم،(2020). «تدابیر حمایه الشهود فی الأنظمه الجنائیه الدولیه المعاصره: نظام روما الأساسی نموذجاً»، لیبیا، مجله المختار للعلوم الإنسانیه، العدد ۳۸.
ترکی عبد الله القرشی، (202۲). «إحاله الدعوی الجنائیه من سلطه التحقیق إلی قضاء الحکم فی التشریع القطری: دراسه مقارنه» رساله ماجستیر، قطر، کلیه القانون، جامعه قطر.
راشد محمد حمد المری، (202۲). «ضروره الاستعانه بالخبیر الإلکترونی أمام المحاکم الجنائیه دراسه تحلیلیه المنصوره»، المجله العلمیه، تفهنا الأشراف – دقهلیه.
سعید عبد الله النقبی، عبد الإله النوایسه، (20۲۲). «استخدام تقنیه الاتصال عن بعد فی حمایه الشهود: دراسه تحلیلیه فی التشریع الإماراتی الإمارات»، مجله جامعه الشارقه للعلوم القانونیه، المجلد ۱۹، العدد ۳.
طارق أحمد زغلول، (2017). «الحمایه الإجرائیه للمجنی علیهم و الشهود و المبلغین»، مجله کلیه الحقوق جامعه عین شمس، المجلد الجزء الأول، العدد الأول، السنه ۵۹.
طایل الشباب،(202۲). «شبکات التواصل الاجتماعی و أثرها علی حسن سیر العداله الجنائیه فی التشریع الأردنی واقع وافاق»، مجله علوم الشریعه و القانون، المجلد ۴۷. العدد ۴.
عزمی عبدالفتاح عطیه،(201۸). قواعد التنفیذ الجبری فی قانون المرافعات الکویتی، الکویت الکتاب الأول الطبعه الرابعه مؤسسه دار الکتب.
عمر فخری الحدیثی، (2023). «حمایة الشهود فی قانون الإجراءات الجنائیة البحرینی - دراسة مقارنة بحث منشور»، بمجلة العلوم القانونیة ٫ کلیة القانون، جامعة بغداد، المجلد ۲۳، العدد الثانی.
غنام محمد غنام، (2017). الوجیز فی شرح قانون الإجراءات الجنائیه القطری، قطر، الطبعه الأولی، منشورات جامعه قطر.
لینا محمد متعب الاسدی، (2017). «دور التشریعات الجزائیه فی الحد من الإحجام عن أداء الشهاده دراسه مقارنه» رساله دکتوراه، کلیه الحقوق جامعة النهرین.
مشاری العیفان و حسین بوعرکی، (2017). الوسیط فی قانون الإجراءات والمحاکمات الجزائیه الکویتی، الکویت، الجزء الأول، الطبعة الثانیه.
مشاری عایض حمود المطیری،(20۲۱). «الإثبات فی جرائم تقنیه المعلومات فی ضوء التشریع الکویتی: دراسه مقارنه الکویت»، المجله الدولیه فی العلوم القانونیه و المعلوماتیه المجلد ۴، العدد ۱.
مصطفی مجدی هرجه، (20۲۳). شهاده الشهود فی القانون الکویتی، الکویت، دار محمود للنشر والتوزیع.
منیر بوراس،(201۹). «الحمایه الجزائیه للشهود والخبراء فی التشریع الجزائری»، مجلة آفاق علمیة، المجلد ۱۱، العدد 4.
نجاتی السید أحمد السند، (1998). مبادئ الإجراءات الجنائیه فی التشریع المصری، جامعه الزقازیق، الجزء الأول، دار النهضه العربیه والنشر، الطبعه الأولی، المجلات والدوریات.
 
قوانین و مقررات
آیین اجرایی حمایت از شهود و مطلعان مصوب 1394.
القانون التونسی رقم (1) لسنه ۲۰۲۲ بشأن حمایه المجنی علیهم و الشهود ومن فی حکمهم (المواد من ۱۵ - ۲۳).
 قانون العقوبات الأردنی، قانون العقوبات رقم (۱۶) لسنه ۱۹۶۰.
قانون آیین دادرسی کیفری ایران مصوب 1392.
القانون رقم ۲ لسنة ۲۰۱۶ ولائحته التنفیذیه و التعلیق علیه، منشورات جریدة نزاهة الإلکترونیة بالکویت، و أشارت فی هذا العدد إلی أن: «نزاهه»: بالنسبه لجمیع البلاغات تتمتع بالسریه... و افصاح المبلغین عنها أمر یخصهم، عدد الأربعاء ۳۰ دیسمبر ۲۰۲۰.
القانون رقم 3 لسنه ۲۰۱۶ و لائحته التنفیذیه، إن «نزاهه» تضمن حمایه المبلغین والشهود وفق ما جاء بنص المادة ۵ بند ۴ من قانون إنشائها، وما جاء تفصیلاً لأحوال و آلیه و أوجه تلک الحمایة فی اللائحة التنفیذیة.
القانون رقم ۳۸ لسنة ۱۹۸۰ بإصدار قانون المرافعات المدنیة والتجاریة الکویتی وشملته عدت تعدیلات آخرها التعدیل الذی تم عام ۲۰۰۷ أنظر المواد ۱۳۶ إلی ۱۳۹.
القانون رقم ۳۹ لسنة ۱۹۸۰ بإصدار قانون الإثبات الکویتی فی المسائل المدنیة والتجاریه.
القانون رقم ۳۹ لسنة ۱۹۸۰، شهادة الشهود المواد من (۳۹ - ۵۱) المادة 39.
قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.